ARTtube - het online videokanaal van ruim 30 toonaangevende musea, is er ook voor het onderwijs. Na succesvolle onderwijsseries als Wat de vakman?! en Kunstuur in de Klas staat het ontwikkelen van nieuwe duurzame online video's en lesmateriaal speciaal voor het onderwijs hoog op onze agenda. Binnenkort starten we met de opnames van een nieuwe CKV-serie voor in de klas, bij het vernieuwde examenprogramma CKV havo/vwo vanaf schooljaar 2017/2018.

Om goed aan te kunnen sluiten op het curriculum en de lesmethoden van CKV, maar vooral ook op de behoeften en wensen vanuit het voortgezet onderwijs, is deze enquête opgesteld. Met behulp van uw mening kunnen wij een onderwijsserie ontwerpen die zo goed mogelijk aansluit op het onderwijsprogramma.

Bent u docent in het Voortgezet Onderwijs en helpt u ons mee? Het invullen van de enquête zal zo’n 5-10 minuten in beslag nemen. U maakt daarnaast kans op de catalogus over de tentoonstelling ‘Gek van Surrealisme’ van Museum Boijmans Van Beuningen. Onder de inzendingen verloten we drie exemplaren. Inzenden kan t/m 24 maart.

Marieke Bolhuis

In 2003 werd Marieke Bolhuis door het Amsterdams Grafisch Atelier gevraagd om een nieuwe computergestuurde printer uit te proberen. Dat wilde ze wel en ze maakte speciaal voor dat doel een collage met beelden van landschappen. Ze ontdekte dat de computergestuurde printer haar mogelijkheden als beeldend kunstenaar vergrootte en haar in staat stelde haar 'eigen' landschap te creëren.

Een computergestuurde printer moet overigens niet verward worden met de huis- tuin- en keukenprinter die vrijwel iedereen kent. Een professionele computergestuurde, of ook wel inkjetprinter, kan afdrukken maken op groot formaat. Dat opent natuurlijk mogelijkheden. Wat ook aantrekkelijk is;  met dit soort printers kan een zogenaamde 'giclee'  worden gemaakt.

Een  'giclee'  is een gedigitaliseerd  kunstwerk dat met verf in verschillende kleurlagen wordt verneveld op een drager. Dit kan een drager zijn van canvas of linnen, kunststof of karton. Deze techniek is redelijk nieuw en werd ontdekt door musea die het gebruiken om beeldend werk te reproduceren. Niet alleen de musea maar ook beeldend kunstenaars zagen de verruimende mogelijkheden die deze printers kunnen bieden.

Marieke Bolhuis houdt veel van reizen en landschappen. Er is nog iets dat Marieke Bolhuis boeit en dat is de oorsprong van de aarde en onze beschaving. Dat alles is terug te zien in haar werk. Haar reizen voerden haar de afgelopen jaren door Japan, IJsland, Tenerife, Lanzerote, Iran, Egypte en andere landen in het Midden-Oosten. Tijdens haar reizen volgt ze de breuklijnen van de aarde. Vaak te paard. Ze vindt het fascinerend dat op deze plekken het landschap vaak prachtig is maar tegelijkertijd de aarde het dunst en meest kwetsbaar.

Na haar reizen komt Marieke Bolhuis terug met een schat aan ervaringen en ideeën die pas achteraf beelden opleveren. Ze maakt objecten van klei en glas. Glas beschouwt ze als  materiaal dat uit de aarde afkomstig is, het bestaat immers uit zand en soda. Ze combineert deze kunstobjecten op de computer met de foto's die ze tijdens haar reizen maakt. Zo komt alles samen in een bijzonder kunstwerk. 

Bethany de Forest

Bethany de Forest heeft een mooie naam vind ik. Het klinkt een beetje sprookjesachtig. Het werk dat ze maakt past daar goed bij. Ze maakt en bouwt kleine afzonderlijke kijkkasten die van een fabelachtige schoonheid zijn. Ze richt ze in met suikerklontjes, kaarsvet, gekleurd snoepgoed, groente en fruit, knikkers, kralen, watten en ander materiaal. Maar ook gebruikt ze dode én levende insecten zoals torren, kevers en vlinders. Deze bevolken haar betoverende miniwerelden en datzelfde geldt ook voor garnalen, zeepaardjes en speelgoedkikkers. Ze gebruikt spiegels om een oneindige ruimte te suggereren.

Omdat ze wil dat alles er natuurgetrouw uitziet heeft ze zichzelf een techniek geleerd die Tiffany wordt genoemd. In 2001 maakte ze met deze techniek een minikathedraal met 'échte' glas in loodraampjes. De ramen waren alleen niet van glas maar van dun gesneden geaderde ham, waarbij de adertjes het lood moesten voorstellen.

De vele werelden die ze op deze manier creëert legt ze close-up vast met een pinhole camera. Een pinhole camera heeft geen lens maar slechts een klein gaatje. Hierdoor is de scherptediepte overal hetzelfde. Met een dergelijke camera kunnen overdreven groothoek foto's worden gemaakt. Een ander voordeel is dat een pinhole camera gemakkelijk zelf te maken is. Ook de grootte ervan kan aangepast worden aan dat waar hij voor gebruikt wordt.

Zo maakte Bethany de Forest haar eerste pinhole camera van een luciferdoosje. Hiermee kon ze foto's maken binnenin haar piepkleine kijkkast die ze ´de spiegelzaal´ noemde. Soms 'vermomt' ze de pinhole camera zodat hij deel uitmaakt van het diorama en niet opvalt. Dat maakt het werken ermee gemakkelijker. De sluitertijd is bij een pinhole camera namelijk heel lang.

Bethany de Forest wil de illusie wekken dat het een levensechte omgeving is waar ze foto´s van maakt. Kijk hier hoe ze dat allemaal doet. 

Roman Peter en papier-maché

In het in 1973 verfilmde boek 'Papillon' van Henri Charrière, wordt door de gevangenen veel op papier gekauwd. Dit om het zó zacht en papperig te maken dat ze er schaakstukken van kunnen  kneden. In het Frans noemt men gekauwd papier; 'papier-maché'.  Het is overigens niet perse nodig om op het papier te kauwen. Ook door papier te versnipperen en het in water te laten weken wordt het een zachte en hanteerbare pulppap.

Door aan het papierpulp stoffen zoals lijm, meel of stukjes textiel toe te voegen, kan papier-maché oersterk worden gemaakt. Door het te mengen met  lijnolie wordt het ook nog eens waterafstotend. Vervolgens kan er van alles van worden geboetseerd, waarna het na droging beschilderd of gelakt kan worden.

Vanaf de 18e eeuw werden in Europa op grote schaal stoelen, tafels, kabinetten, schalen, borden en andere gebruiksvoorwerpen van papier-maché gemaakt. In Duitsland staat een kasteel, Schloss Ludwiglust waarvan het hele interieur uit papier-maché is opgetrokken. Ook werd papier-maché wel gebruikt voor geornamenteerde plafonds. De overkapping van de stationshal in Groningen is daar een goed voorbeeld van.

Voor sommige kunstenaars is papier-maché een fijn materiaal om mee te werken. De Zwitserse kunstenaar Roman Peter is een van hen.

Behalve schilder is Roman Peter ook beeldhouwer. Hij maakt kleine sculpturen van papier-maché. Voor sommige van deze sculpturen liet hij zich inspireren door de maskers die op de fascinerende 'Basler Fasnacht' worden gedragen. Roman Peter woont en werkt namelijk in Basel.

Voor andere beeldjes gebruikte hij een vorm van papier-maché die de laagjesmethode wordt genoemd. Dit zijn de meest kwetsbare. Niet alleen fysiek maar ook in hun uitstraling. Het zijn kleine aandoenlijke mannetjes die stoer en stevig op hun benen staan maar het lijkt alsof ze zich van onhandigheid nauwelijks een houding weten te geven. 

Meschac Gaba

In 1995 verliet Meschac Gaba zijn geboorteland Benin om in Nederland tijdens een twee jaar durend werkproject zijn studie aan de Rijksacademie zijn te voltooien. Gedurende deze periode werkte hij aan de eerste zaal van zijn zelfverzonnen 'Museum voor Hedendaagse Afrikaanse Kunst'. Na zijn afstuderen ontwierp Mescha Gaba voor zijn denkbeeldige museum uiteindelijk twaalf ruimtes met telkens een ander concept. Zo bedacht hij een muziekzaal, een bibliotheek, een zaal voor kunst en religie, een trouwzaal en nog veel meer.

In 2002 werd Meschac Gaba  door curator Okwui Enwezor uitgenodigd voor deelname aan de Documenta 11 in Kassel. Hier richtte hij een paviljoen in, waar een deel van het door hem bedachte museum daadwerkelijk te zien was.  Vanaf dit moment werden de meeste van zijn fictieve zalen gerealiseerd en werden ze op  verschillende locaties onafhankelijk van elkaar tentoongesteld. Uiteindelijk kwamen alle twaalf ingerichte expositiezalen in 2009 bij elkaar en was het project onder de titel 'Museum of Contemporary African Art & More'  in het museum de Paviljoens in Almere voor het eerst volledig te bezichtigen.

Bij Meschac Gaba zijn leven en werk geen gescheiden werelden, maar is alles één geheel waarbij het een met het ander in verband staat en in interactie is. Die interactie of uitwisseling is voor hem een belangrijk thema. Uitwisseling tussen mensen maar ook tussen culturen maakt hij zichtbaar in zijn werk. Daarbij maakt hij de door het westen gedomineerde kunstwereld duidelijk dat het maar eens afgelopen moet zijn met het westerse cliché dat Afrikaanse kunst persé etnografisch, spiritueel en ritualistisch is. Dit alles doet hij met een groot gevoel voor humor en dát, maar ook zijn originaliteit, is wat mij zo aanspreekt in zijn werk. Bovendien woont Meschac Gaba in Nederland en daar boffen wij maar mee.

In 2004 werkte Meschac Gaba een periode in New York. De wolkenkrabbers die hij daar zag inspireerden hem tot de serie Tresses . Letterlijk betekent het Franse woord 'tresses' haarvlechten. En daar lijken deze kunstwerken in eerste instantie dan ook op. Het zijn kunstig traditioneel gevlochten pruiken in typische Afrikaanse kleuren. Maar bij nadere beschouwing hebben de pruiken de vorm van karakteristieke en bekende gebouwen van over de hele wereld. Of zou Meschac Gaba stiekem een foto hebben gezien van het 'Beaux- Arts Ball' uit 1931? 

Het mooiste en meest indrukwekkende werk van Meschac Gaba vind ik 'Sweetness'. Een maquette van een moderne stad, helemaal opgebouwd  uit suikerklontjes. Op de Biënnale van Sao Paolo in 2006 werd dit kunstwerk tentoongesteld.

Couzijn van Leeuwen

Karton, ook wel bordpapier genoemd, bestaat uit meerdere lagen dik papier die door een officiële bordpapiermaker aan elkaar worden gelijmd. Omdat het zo stevig is wordt het vooral gebruikt als verpakkingsmateriaal. Toch kunnen er werkelijk prachtige kunstwerken van worden gemaakt. Niemand die dat beter weet dan beeldhouwer Couzijn van Leeuwen.  Omdat hij vindt dat het hem oneindig veel mogelijkheden biedt is karton is zijn favoriete materiaal.

Couzijn van Leeuwen is een kunstenaar die werkt vanuit de materie en van karton kan hij werkelijk alles maken dat hij voor ogen heeft.  Reptielen, vogels,  planten, meubels en nog veel meer.

In opdracht van het CODA museum in Apeldoorn maakte Couzijn van Leeuwen een driedelige kast  ter herinnering aan de bruikleen van de Aziatische collectie van het Rijksmuseum Amsterdam. Behalve de kast zelf vervaardigde hij ook de hele inhoud daarvan.  De vazen, gedecoreerde borden en andere Aziatische snuisterijen lijken wel van porselein te zijn gemaakt.  Omdat niet alle voorwerpen die hij had gemaakt in de kast pasten maakte Couzijn van Leeuwen twee bijzettafeltjes waarop hij nog twee sculpturen kwijt kon. Natuurlijk werd dit alles ook van karton gemaakt.

 Details van de inhoud van de kast. 

Couzijn van Leeuwen gebruikt karton ook wel als basis voor het verder werken in ander materiaal. Hij maakt bijvoorbeeld  van karton mallen voor de productie van keramische sculpturen.  Ook maakte hij een serie beeldjes van paarden en mensen waarvoor hij gerolde klei op golfkarton gebruikte en het daarna glazuurde met  een celadon glazuur. Celadon glazuur is vrijwel transparant en heeft een groenachtige kleur. Vroeger werd het wel gebruikt door Chinese pottenbakkers om jade te imiteren. De serie doet dan ook denken aan Chinees Keramiek.

Voor het Museum voor Religieuze Kunst in Udenoor  maakte Couzijn van Leeuwen in 2011 een grote  kerststal.

Hier vertelt hij over het tot stand komen daarvan. Het plezier spat er vanaf.  

Het werk van Couzijn van Leeuwen is van maart t/m mei te zien in Museum Boijmans van Beuningen tijdens de tentoonstelling Hand Made: Long Live Crafts. Ook is hij een van de genomineerden voor de Boellaardprijs 2013. 

Het 'Beaux-Arts Ball' New York, 1931

Het jaarlijks terugkerend evenement 'Beaux-Arts Ball' in New York werd voor het eerst georganiseerd in 1914. Het idee voor het houden van deze gigantische gekostumeerde gala's ontstond bij de 'Society of Beaux-Arts Architects', waarvan de meeste leden in Parijs aan de prestigieuze 'École des Beaux-Arts'  hadden gestudeerd.

De feesten waren thematisch. Het eerste verkleedfeest had als thema 'Venetië door de eeuwen heen', een paar jaar later gevolgd door de thema's  'Napoleon' , 'De Renaissance' en 'Noord-Afrika'. 

In 1931 was het thema  'Fête Modern- een vlammende en zilveren fantasie'. Het waren de jaren van de Grote Depressie maar dat weerhield de feestgangers er niet van om zich extravagant en spectaculair uit te dossen. Zo was er een tableau vivant van de skyline van New York te zien waarvoor een aantal architecten zich hadden verkleed als het gebouw dat ze zelf hadden ontworpen.

Zo had William F. Lamb zich vermomd als de Empire State Building en  had A. Stewart Walker  zich omgetoverd tot het Fuller Building. Het toppunt van vernuft werd toch wel gedemonstreerd door de architect William Van Alen. Hij had zich in een pak had gehesen dat het door hem ontworpen Chrysler Building voorstelde.

De bluesband 'Treat Her Right' zingt in het nummer 'Jet Black' over dit gebouw:

Eagles on the Chrysler building Look as though they'd like to speak They've seen a lot of sad sad cases They never even blinked, aw what would they think?

Nog jaarlijks wordt in New York een 'Beaux-Arts Ball'  gehouden. Dat gebeurt al bijna 200 jaar. Het Amsterdamse Architectenbal is hierop geïnspireerd. Op 20 april 2013 wordt het voor de derde keer gehouden in de Beurs van Berlage. Op deze avond wordt ook de Amsterdamse Architectuurprijs, de Gouden A.A.P. uitgereikt. Kijk hier voor het programma.